| Cez | |
 | |
 Zobacz artykuł na wikipedii Cez
| |
Cez (Cs, caesium) – najbardziej reaktywny metal otrzymany w ilościach rzeczywistych. Należy do grupy metali alkalicznych. Najważniejszy pierwiastek z punktu widzenia radiometrii. Posiada 62 izotopy, licząc z jądra w stanie wzbudzonym, w tym tylko jeden niepromieniotwórczy występujący naturalnie (133Cez).
Cez-134
Cez-134, o czasie połowicznego rozpadu równemu 2,0648 lat, rozpada się przez emitowanie cząstek beta na bar-134 lub poprzez wychwyt elektronu przechodząc w ksenon-134, co czyni go przedostatnim ogniwem łańcucha beta zaniku izotopów o masie atomowej równej 134 unity. Można go otrzymać także poprzez aktywację neutronową cezu-133. Nie jest produktem wybuchu bomby atomowej. Podobnie, jak cez-135, używany był w hydrologii do znakowania ilościowego stężenia cezu.
Obecnie występuje w Czarnobylu tylko w śladowych ilościach ze względu na krótki czas rozpadu.
Cez-137
Skażenie cezem-137 10 maja 1986 roku
Cez-137, zgodnie z międzynarodowym prawem atomowym, jest podstawowym znacznikiem reprezentujacym stężenia sztucznych izotopów promieniotwórczych w powietrzu i artykułach żywieniowych. W Polsce regularnie badane jest stężenie tego izotopu w powietrzu i w mleku. 13 sierpnia 2009 zgodnie z danymi od Państwowej Agencji Atomowej stężenie cezu-137 w powietrzu wynosiło od 0,1 do 5,3 µBq/m3 (średnio 1,2), a w mleku krowim od 0,1 do 1,7 µBq/m3 (średnio 0,5).
Cez-137 posiada połowiczny czas rozpadu rzędu 30,07 lat. Rozpada się poprzez rozpad β- na wzbudzony bar-137. Cez bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie. Ze względu na swą reaktywność praktycznie zawsze występuje w związkach[1]. Cez jest podobny do potasu czy sodu, więc zostaje wchłonięty przez organizmy żywe i użyty w układzie nerwowym oraz mięśniowym. Może powodować raka nawet do 30 lat po absorpcji przez organizm[2], jednak ze względu na układ w jaki zostaje wbudowany (ciągły ruch cząsteczek) cez zostaje wydalony przez organizm w trzy miesiące w czystym środowisku[3]. Cez-137 jest także przyczyną chorób układu odpornościowego oraz płuc.
Ze względu na reaktywność chemiczną, związki cez-137 jest rzadko stosowany w radiografii. Głównie używany jako donor atomów Ba-137m, służących do konserwacji żywności oraz radioterapii.
W 1987 w brazylijskiej miejscowości Goiânii skradziono tuleje zawierającą chlorek cezu; źródło promieniowania pochodziło właśnie z cezu-137. W wyniku incydentu zmarły 4 osoby i ponad 200 zostało napromieniowanych.
Cez-137 a Czarnobyl
Cez-137 jest najbardziej rozpowszechnionym izotopem w Zonie. Szacuje się, iż w wyniku katastrofy, tereny skażone cezem powyżej jednego kiura to przeszło 130 tysięcy km2. W samej Rosji skażenie tego typu objęło 19 obwodów oraz 3,2% europejskiego terytorium byłego ZSRR. Na Białorusi to 23% terytorium kraju. Co piąty obywatel tego państwa żyje na skażonych ziemiach. W samej Zonie to 70000 Ci w sumie pochodzących od cezu.
W Czarnobylu także występuje specyficzny rodzaj bakterii, które intensywnie chłonie związki cezu. Organizmy te są równie radioaktywne co paliwo jądrowe w sarkofagu i mogą je przenosić, zarówno w przestrzeni, jak i w łańcuchu pokarmowym.
Przypisy
- ↑ Co nie ma znaczenia z radiologicznego punktu widzenia, albowiem wiązania chemiczne nie wpływają na zdolności promieniotwórcze.
- ↑ Radioactive Cesium Spill Cooks Europe aut. John M. publikacja: Earth Island Institute, pismo: Earth Island Journal zima/wiosna 1988-1999
- ↑ Piołunowy las, Mary Mycio, wyd. RK; 2005